Bâbu’l-Fütuh ve Bâbu’l – Nasr Yapıları

Bâbu’l-Fütuh (Fetih Kapısı)

İnşa Yılı: 1087 (480)

Banisi: Halife El Muntansir Billah

Mimarı: Vezir Bedir El- Jamali

Bulunduğu Yer: Kahire – Mısır

Tarihçe

  Fatimiler döneminde halife Mustansir zamanında vezir Bedir el-Jamali tarafından Kahire Şehrinin etrafını saracak bir sur inşa edildi. 1200 m ölçülerinde kare bir alan oluşturan bu surdan 3 tane kapı açıldı. Babu’l Fütuh bu 3 kapıdan kuzey duvarında olanıdır. Diğer kapılar Babu’l Nasr ve Babu’l Zuwayla’dır.

Plan

    Babul el futuh; tamamiyle taştan yapılmıştır.  Dışarı doğru taşkınlarım daire şeklinde iki kuleden oluşmaktadır. Kapının genişliği 23 m, kalınlığı 25 m, yüksekliğiyse 22 m’dir. Her iki kulede de ok atmak için savunma odaları (yarıklar) saldırganlara kaynar su ve kızgın yağ dökmek için şaftları var. Kapı açıklığından üzeri basık kubbeli bir koridora geçiş sağlanır. 

Süsleme

     Kapının dış süslemesi tamamiyle taştan, geometrik ve bitkisel motiflerle bezemelidir. Taş süslemeleri yer yer kırmızı taşlar kullanılarak renklendirilmiştir. Kapı girişinde bazıları koç başı şekilinde frizler bulunmaktadır. Kulelerin iki tarafına kemerli nişler açılmıştır. 

Bâbu’l – Nasr (Zafer Kapısı)

İnşa Yılı: 1087 (480)

Banisi: Halife El Muntansir Billah

Mimarı: Vezir Bedir El- Jamali

Bulunduğu Yer: Kahire – Mısır

Tarihçe

     Fatimiler döneminde halife Mustansir zamanında vezir Bedir el-Jamali tarafından Kahire Şehrinin etrafını saracak bir sur inşa edildi. Babu’l Nasr’da Babu’l Futuh ile birlikte 1087’de kuzey duvarına inşa edildi. Bu kapı Babu’l-Futuh’a bir duvarla bağlıdır ve El-Hakim caminin kuzey duvarı, bu sur duvarına dahil edilmiştir.,

Plan

  Babu’l Nasr 24 m genişliğinde, 21 m derinliğimde ve 20 m yüksekliğindedir. Giriş, kare şeklinde iki kuleyle korunmaktadır. Kuleler 3 katlıdır içerisinde savunma ve havalandırma odaları vardır. Kulelerin üzerindeki yuvarlak ve armuta benzer rozetler ordu birliğini, piyadeleri, süvarileri, askeri geçit törenlerini temsil eder.  Kapı açıklığından üzeri basık kubbeli bir koridora geçiş sağlanır. 

    Babu’l Futuh ve Babu’l Nasr, arasındaki kuzeydoğu duvarı taştan inşa edilmiş, kuzeyde, şehirden uzak olmak nedeniyle şehirleşmeden olumsuz etkilenmemiştir. 

Süsleme

    Yapı taş işçiliğiyle geometrik ve bitkisel motiflerle bezenmiştir. Yapının dışa bakan yüzünde, kapının hemen üzerinde mermer bir levhaya yazılmış Kufi karakterli üç satırlık yazıt vardır. Kulelerin üzerinde ve kapının dışa bakan yüzünde rozet süslemeleri göze çarpmaktadır.

Babu’l Futuh ve Babu’l Nasr yapılarının üzerine bazı notlar:

Jean-Pascal Fourdrin’ne göre bu anıtsal 3 kapıdaki ( Babu’l Futuh, Babu’l Nasr ve Babu’l Zuwayla) elementlerin çoğu, örneğin; ok yarıkları Edessa (Urfa) ve Antakya bölgelerinin etkisini taşıyor. Yani mimari olarak Kuzey Suriye’yi andırıyor. 

     Bunun nedeni olarak o dönemlerde Ermeniler, Fatımi ordusunun önemli bir parçasıydı. Badr Al Jamali (Fatimi ordu komutanı) Suriye’li birlikler, ve Ermeni inşaat ustalarıyla birlikte Mısır’a geldi. Surların inşaatında da muhtemelen Mısır’a getirilen Ermeni ustalar çalışmışlardı. Bu Ermenilerin, Fatimiler üzerindeki mimari etkisini açıkça göstermektedir. 

      Babu’l Futuh ve Babu’l Nasr’ı birbirine bağlayan duvar da beyaz mermer levhadan oluşan 50 metre uzunluğunda bir yazı bandı var. Bu mermer plaka 42 adet bronz çivi ile destekleniyor.  Plakadaki metinde şehir surlarının yapımı ve eserlerin başlangıç tarihlerinden bahsetmektedir. 

Yararlanılan Kaynaklar:

http://islamicart.museumwnf.org/

https://archnet.org/