Vincent Van Gogh’un dünyaca ünlü eserlerinin sergilendiği Amsterdam’daki Van Gogh Müzesi’nde Yetim Adamlar serisinin 37 eserinden biri olduğu tahmin edilen 1882 yapımı Orphan Man adlı eseri uzun süredir kayıp. Kaybolduğu sene bilinmeyen tablonun , Hollanda Van Gogh Müzesi’nde karakalem örneği bulunuyor. Mart 2015’te orjinal tablonun internet üzerinden satışa çıkarıldığı bilgisini alan, Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü ekipleri operasyon düzenledi. İstanbul’dan Tokat’a gelerek tarihi eser niteliği taşıyan tablonun pazarlanacağı bilgisini alan ekipler, A.K. ve A.G.K. isimli şahısların içinde bulunduğu aracı TOKİ Köprüsü civarında durdurdu.
Yapılan kimlik kontrolünün ardından araç, KOM Şube Müdürlüğü’ne getirildi. Araç içerisinde yapılan arama neticesinde; 44×64 cm ebatlarında kahve renkli, arka yüzünde arma ve Mexico P997168 ibareleri, ön yüzünde metal plaka üzerinde Vincent Van Gogh Amsterdam 1882 ibareleri, kaşe ve farklı ebatlarda sekiz adet mühür bulunan tablo ele geçirildi. Vuruş tekniği olarak fırça darbeleri ile yapılan bu tablonun özel bir eser olması nedeniyle ‘taklit edilme ihtimalinin zor olduğu’ bildirildi. Eserin üzerinde bulunan mühürden dolayı Amerika New York Metropolitan Müzesi ve Hollanda Van Gogh Müzesi ile görüşme ve çalışmalar yapıldı. Öte yandan, olayla ilgili gözaltına alınan A.K. ve A.G.K. isimli şahıslar ifadeleri alındıktan sonra Cumhuriyet savcısının talimatıyla serbest bırakıldı.
Vincent Van Gogh’un ele geçirilen tablosu İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün Sulusokak’taki müzesine emanet edildi. Tablonun gerçek olup olmadığının belirlenmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü tarafından bilirkişi heyeti oluşturuldu.Bilirkişi heyetinin kente gelmemesi üzerine, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü tarafından yeniden başvuruda bulunuldu. 2017 ye kadar yapılan tüm başvurulara rağmen tabloyu incelemek üzere yetkililer gelmedi.
Taklit Edilmesi Zor Denilen Tablo Taklit Çıkınca
Yetkililerin gelmemesinden dolayı tablo Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından soruşturma kapsamında incelenmek üzere Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesine gönderildi. Tablonun stil, teknik ve ikonografi açısından yapılan incelemesinde; tablonun 25 şubat 2017’de sahte olduğu anlaşıldı. Tokat Cumhuriyet Savcılığı tarafından yürütülen soruşturmada takipsizlik kararı verilirken, sahte tablo müzeye teslim edildi.
Aynı ay içinde Tokat Müzesi’nde saklanan taklit tablonun kendisi tarafından yapıldığını iddia eden Cengiz Turgut, avukatı aracılığıyla tablonun kendisine teslim edilmesi için Anayasa Mahkemesi’ne başvurdu.
Avukatı: “Yerel mahkeme kararı hukuka aykırıdır. Zira, müvekkilimin İstanbul’dan eski eşyaların satıldığı pazardan aldığı bir tablodur. Ayrıca böyle bir tablonun müsaderesi Türkiye’de antikacılarda, çarşıda, pazarda veya hepimizin evinde taklit olan benzer eşyalar bulunmaktadır. Yerel mahkeme taklit olan bütün eşyaların toplanmasını gerektirecek bir karar vermiştir. Bu yönü ile de bu karar hukuka aykırıdır. Yapılan incelemelerde de bu eserin taklit olduğu anlaşılmasına rağmen, yerel mahkeme heyeti eserin müvekkilime verilmesine değil de, müzede saklanmasına karar vermesinden dolayı Anayasa Mahkemesi’ne başvurduk.” dedi.
Anayasa Mahkemesi Kararını Verdi
30 Temmuz 2019 oluşturulan gerekçede, şu tespitler yapıldı:
“Sahte veya taklit eserlerin yanıltıcı özellik taşımak kaydıyla dolandırıcılık gibi suçlarda kullanılmasını önlemek amacı çerçevesinde müzelerde alıkonulması konusunda kanun koyucunun belirli bir takdir yetkisinin olduğu kabul edilmelidir. Ancak bu açıklamalar ışığında somut olaya bakıldığında 2863 sayılı Kanun’da veya başka bir kanunda taşınır kültür ve tabiat varlığı niteliğinde olmayan sahte veya taklit olduğu anlaşılan eşyanın müzede alıkonulabilmesi veya müsadere edilebilmesine yönelik herhangi bir hükme yer verilmediği görülmektedir. Nitekim olayda Sulh Ceza Hakimliğinin müsadere kararında ve konuya ilişkin Yargıtay Dairesinin kararlarında da böyle bir kanuni dayanak gösterilememiştir. Buna göre, söz konusu tablonun suç konusu olmadığı gibi ilgili kanun hükümlerine göre bulundurulmasının da yasak olmadığı anlaşılmaktadır.”
Anayasa Mahkemesi, tablonun müzede alıkonulmasının mülkiyet hakkının ihlali olduğuna; tablonun sahibine teslimine karar verdi.
Kaynaklar:
https://karnaval.com/yasam/van-gogh-tablosu-sahte-cikti-19-489246-haber
http://www.hurriyet.com.tr/van-gogha-ait-oldugu-iddia-edilen-eser-19-aydi-40243264
https://www.posta.com.tr/van-goghun-kayip-tablosu-bulundu-271445
